Spastyczność wiąże się ze wzmożonym napięciem mięśni oraz ich sztywnością, które uniemożliwiają swobodne ruchy w obrębie stawów. Skutkuje to niemożnością wykonania ruchów i utratą kontroli nad zajętą kończyną. Efektem tego jest na przykład brak możliwości otwarcia dłoni po wcześniejszym ściśnięciu przedmiotu czy problem z wyprostowaniem stawu łokciowego po uprzednim jego zgięciu.

Zaawansowana spastyczność będzie prowadzić do nienaturalnego ułożenia kończyny w stanie spoczynku. Doprowadzi do utraty funkcji ręki i braku możliwości wykorzystania zdolności chwytnych. Dodatkowym objawem spastyczności może być ból o charakterze drętwienia, nasilający się po kilkunastu minutach unieruchomienia lub przy próbie gwałtownego ruchu.

Na co dzień ręce wykonują wiele czynności wymagających od nich odpowiedniej siły i koordynacji ruchów. Niezależnie od tego czy będzie to krojenie warzyw czy niesienie kubka gorącej herbaty, pojawienie się spastyczności może doprowadzić do utraty kontroli nad ręką i braku skoordynowania jej z pracą reszty ciała. Skutkiem tego wykonywanie czynności do tej pory błahych i na pozór prostych, może stać się trudne do wykonania, przez co jakość życia chorych ze spastycznością ulega drastycznemu spadkowi.

Objawy spastyczności

Pierwsze objawy spastyczności mogą pojawić się od kilku dni do kilku tygodni od przebytego udaru. Należą do nich:

Współruchy

Mają miejsce kiedy podczas próby ruchu w stawie barkowym niekontrolowanie ugina się staw łokciowy i zaciska ręka. Mogą pojawiać się również podczas kichania, kasłania czy ziewania. Dlatego tak ważne jest by podczas tych czynności próbować kontrolować spastyczną kończynę za pomocą zdrowej ręki.

Reakcje stowarzyszone

Mają związek z nadmierną aktywnością i obciążeniem mięśniowym. Przykładowo podczas intensywnego marszu twoja ręka może zacząć poruszać się i zaciskać. Reakcje stowarzyszone mogą pojawić się podczas obciążania jednej z kończyn objętych spastycznością, ale również w przypadku obciążenia zdrowych części ciała.

Odruch na rozciąganie

Pojawia się gdy próbujesz za pomocą zdrowiej ręki otworzyć palce ręki spastycznej. Czym szybciej będziesz próbować ją otwierać tym mocniej mięśnie będą się kurczyć, powodując silniejsze zaciśnięcie dłoni.

Klonusy

Są związane z wrażliwością mięśni na rozciąganie. Przy próbie rozciągania możesz zauważyć drżenie, które uspokoi się dopiero po chwili. Klonusy często dotyczą stopy, ale także przedramienia i dłoni.

Powolne ruchy

Te również wiążą się z nadmierną wrażliwością mięśni na rozciąganie. Próba wykonania szybszego ruchu będzie hamowana przez skurcz rozciąganych mięśni. Ograniczy to zakresy ruchu w stawach i spowoduje spowolnienie sekwencji ruchu.

Współskurcz

Może pojawić się sytuacja, w której przy próbie wykonania ruchu w jedynym stawie dojdzie do napięcia i drżenia całej kończyny. Spastyczność może utrudniać ruch konkretnej grupy mięśniowej, powodując napięcie wszystkich mięśni, co uniemożliwi ruch.

Zmęczenie mięśni

Mięśnie spastyczne męczą się dużo szybciej od zdrowych mięśni, ponieważ są stale pobudzane do długotrwałego napięcia, które nie jest efektywne i kontrolowane przez pacjenta.

Brak płynności ruchu

Wymienione wyżej objawy spastyczności składają się na brak płynności ruchu. Wzmożone napięcie i brak kontroli nad kończyną doprowadzają do gwałtownego spowalniania
i przyspieszania, zmieniając tempo oraz zakres ruchu.

 W ciągu doby napięcie spastyczne zmienia się - podczas snu i odpoczynku jest niższe, 
 natomiast zwiększa się trakcie doby i wieczorem. 
 Wszystko co robimy wpływa na jego poziom.  

Diagnoza spastyczności

O tym jak diagnozuje się tą przypadłość, kiedy ona występuje i jak rozpoczyna się leczenie, opowiada neurolog dr Michał Schinwelski.

Nasilenie spastyczności

• mała powierzchnia podparcia ciała,
• nieustabilizowana pozycja ciała,
• szybkie wykonywanie ruchów,
• wysoka motywacja i zaangażowanie psychiczne chorego,
• poczucie strachu i niepokoju,
• ból w dowolnej części ciała (ból stawowy, ból menstruacyjny, ból głowy),
• negatywny wpływ otoczenia (hałas, drażniące oświetlenie, obecność stresujących osób),
• brak snu,
• niska temperatura otoczenia, w tym wyziębienie organizmu,
• gwałtowne zmiany ciśnienia atmosferycznego,
• wysokie ciśnienie krwi,
• zaparcia lub zbyt duże wypełnienie pęcherza moczowego.

Co może zmniejszyć spastyczność?

• powiększenie powierzchni podparcia ciała,
• stabilna pozycja ciała,
• wolniejsze wykonywanie ruchów,
• kontrola poziomu motywacji i zaangażowania psychicznego,
• poczucie bezpieczeństwa i zadowolenia,
• brak odczuwania bólu,
• pozytywny wpływ otoczenia, do którego zalicza się ciszę, uspokajające oświetlenie, obecność bliskich osób,
• dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości snu,
• wzrost temperatura otoczenia i ciała,
• stabilny poziom ciśnienia atmosferycznego,
• prawidłowe ciśnienie krwi.